Terapia rodzinna to wyjątkowa forma psychoterapii, w której aktywnie uczestniczy cała rodzina. Rodzina to podstawowe źródło naszej wiedzy o świecie, innych i samych sobie. Poprzez bycie jej częścią i pełnienie w niej określonych ról, zyskujemy unikalną tożsamość społeczną. W terapii z perspektywy integracyjnej, łączącej nurt psychodynamiczny z egzystencjalnym, terapia skupia się przede wszystkim na relacjach pomiędzy małżonkami i ich dziećmi. Poprzez uczestnictwo w terapii wszyscy członkowie rodziny są w stanie poświęcić chwilę refleksji swojej przeszłości oraz temu jak dotychczasowe doświadczenia wpływają na ich interpretację rzeczywistości.
W jakich sytuacjach warto rozważyć skorzystanie z oferty psychoterapii rodzinnej?
- Terapia rodzinna może okazać się niezwykle przydatna w sytuacji, gdy jeden z członków rodziny doświadcza problemów, które w dużym stopniu wywierają wpływ na jego relacje z pozostałymi członkami rodziny (na przykład, w sytuacji gdy utracił pracę czy boryka się z trudną chorobą).
- Jeżeli istnieje podejrzenie, że relacje pomiędzy domownikami mogą prowadzić do problemów jednego z jej członków lub pogłębiać istniejące trudności, wspólne udanie się do gabinetu psychoterapii może okazać się zbawienne w skutkach dla dalszego funkcjonowania rodziny.
- Sytuacja, w której członkowie rodziny borykają się z trudnościami komunikacyjnymi we wzajemnych kontaktach, pomoc w postaci terapii może zapobiec pogłębianiu się istniejących konfliktów.
- Gdy rodzina doświadcza poważnego kryzysu życiowego takiego jak śmierć bliskiej osoby czy rozwód rodziców, udanie się na terapię jest jednym ze sposobów na odnalezienie oparcia w sobie nawzajem.
- Psychoterapia jest zalecana jako wsparcie emocjonalne dla rodzin, w których jeden z członków choruje na chorobę przewlekłą o podłożu psychosomatycznym, która może mieć związek z emocjonalnymi problemami w rodzinie (na przykład astma, wrzody żołądka, nadciśnienie).
- Wizyta w gabinecie psychoterapii może być dobrym wyjściem dla rodziców, poszukujących odpowiedzi na pytania o niepokojące zachowania ich dzieci (takie jak nocne moczenie się, problemy z apetytem czy nagła zmiana zachowania)
- Wszelkiego rodzaju trudności wychowawcze, jakie napotykają rodzice mogą również znaleźć rozwiązanie podczas terapii rodzinnej.
Pierwsze spotkanie poświęcone jest w głównej mierze zapoznaniu się z problemami, z którymi boryka się rodzina, i na których chciałaby skupić się podczas procesu terapii. Niezwykle ważne jest, z perspektywy terapii, poznanie opinii wszystkich osób, biorących udział w konsultacji, nawet jeśli może okazać się, że opinie te będą wzajemnie sprzeczne lub wzajemnie się wykluczające. Dzięki temu zabiegowi, etap zrozumienia sytuacji rodzinnej staje się o wiele łatwiejszy, co pozwala na wspólne ustalenie celów terapii, które muszą zostać zaakceptowane przez wszystkich członków rodziny, biorących udział w spotkaniu. Jeżeli tak się stanie i decyzja o chęci rozpoczęciu terapii zostanie podjęta przez rodzinę w sposób jednogłośny, wówczas ustalany jest tzw. setting określający ramy terapii i doprecyzowujący kwestie takie jak: długość trwania terapii i częstotliwość sesji, wysokość płatności, zasady dotyczące odwoływania spotkań, kontaktu pomiędzy sesjami oraz przybliżony czas trwania terapii.
Przeciętnie, jedno spotkanie w ramach terapii rodzinnej trwa około 70 minut. Nadrzędnymi zasadami podczas terapii są: wzajemny szacunek, otwarta komunikacja i konstruktywne wyrażanie emocji. Długość trwania całości terapii jest uwarunkowana złożonością problemów, z jakimi musi zmierzyć się rodzina podczas terapii. Jednakże ważny jest fakt, długość trwania całości procesu terapeutycznego jest regularnie konsultowana z rodziną w trakcie trwania terapii i decyzja o jej kontynuacji zawsze leży po stronie jej członków. Zazwyczaj spotkania odbywają się z częstotliwością raz na trzy lub cztery tygodnie. W miarę dokonywania postępów w terapii ich częstotliwość może stawać się coraz mniejsza. Co kilka spotkań, rodzina jest proszona o gruntowną analizę i przyjrzenie się dotychczasowym osiągnięciom uzyskanym podczas terapii. Decyzja o zakończeniu terapii leży po stronie rodziny i zazwyczaj jest dokonywana po tym, gdy zyskuje ona przekonanie, że cele ustalone podczas pierwszego spotkania zostały przez nią zrealizowane w sposób satysfakcjonujący i podnoszący jakość życia rodzinnego.
Specyfika problemów poruszanych przez rodzinę podczas terapii oraz ustanowionych przez nią celów może spowodować, że na spotkania mogą być zapraszani członkowie rodziny w różnych konstelacjach. Przykładowo, terapeuta może zaprosić na sesję samych rodziców lub jedynie matkę z synem. Organizacja tego typu, osobnych spotkań podczas trwania terapii rodzinnej, jest uprzednio uzgadniana z poszczególnymi członkami rodziny.
Warto podkreślić fakt, że etyka zawodowa, obejmująca zawód psychoterapeuty, zobowiązuje terapeutę do przestrzegania tzw. tajemnicy zawodowej. Dzięki temu, rodzina zyskuje gwarancję, że wszystkie kwestie poruszone podczas terapii pozostaną poufne. Z tego również względu, terapeuta w sytuacji podjęcia przez małżonków decyzji o rozstaniu lub wszczęciu postępowania o charakterze sądowym (na przykład w sprawie przyznania prawa do opieki nad dziećmi) nie będzie w stanie wystąpić w charakterze świadka.
Celem psychoterapii rodzin jest doprowadzenie do zaistnienia trwałej zmiany w cechach osobowościowych członków rodziny oraz odkrycie nieświadomych mechanizmów, leżących u podłoża wyborów dokonywanych przez członków rodziny zarówno w odniesieniu do ich własnego życia, jak i do relacji z innymi domownikami. Dzięki temu, możliwe jest zapewnienie pozytywnego, a zarazem niezaburzonego rozwoju rodziny. Istotą pracy podczas terapii jest osiągnięcie wglądu czyli zrozumienia tego, co stoi za określonymi zachowaniami w danych sytuacjach. Podczas terapii wszyscy uczestnicy życia domowego mają okazję przyjrzeć się swoim sposobom komunikacji, wyrażania emocji, wpływowi doświadczeń z przeszłości na aktualne sytuacje oraz rolom, przyjmowanym przez poszczególnych członków rodziny.